Cyfyngiadau adar: allwch chi drringo yn fan hyn?
Peidiwch â styrbio plu drwy anwybyddu cyfyngiadau dringo y gwanwyn hwn
Os ydych chi'n mynd allan at y clogwyni, peidiwch ag anghofio y gallai fod adar yn nythu ar rai dringfeydd. Bydd gan rai creigiau gyfyngiadau dringo ar rai ardaloedd neu ddringfeydd. Gallai torri’r cyfyngiadau hyn ddifetha bridio’r adar, peryglu’r hawl i ddringo’r safle yn y dyfodol ac arwain at karma dringo negyddol. Dyma beth sydd angen i chi ei wybod.
Beth yw cyfyngiadau dringo?
Ar ran dringwyr, mae'r BMC yn trafod cyfyngiadau ar adar prin sy'n nythu ar glogwyni ledled Cymru a Lloegr. Mae'r trafodaethau hyn yn digwydd gyda thirfeddianwyr a chyrff cadwraeth a, lle bo angen, gallent arwain at gyfyngiadau ar ddringo, gan effeithio ar glogwyn cyfan neu ran ohono. Mae’r cyfyngiadau bob amser yn seiliedig ar dystiolaeth o adar yn nythu a defnyddir yr opsiwn lleiaf cyfyngol bob amser – dim ond mor helaeth ag sydd ei angen i roi’r lle sydd ei angen ar yr adar.
Pa adar sy'n cael eu gwarchod?
Mae gan bob aderyn sy'n nythu'n mewn ardaloedd gwyllt lefel o amddiffyniad o dan y gyfraith, ond mae amddiffyniad arbennig i rywogaethau arbennig o brin - a elwir yn rhywogaeth "Atodlen 1". Mae Deddf Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad 1981 yn gwneud dinistrio nythod neu wyau unrhyw aderyn sy’n nythu’n wyllt yn drosedd, ac, yn ogystal, ni ellir tarfu ar rywogaethau prin Atodlen 1 yn y nyth. Bob blwyddyn, mae'r BMC yn cytuno ar gyfyngiadau dringo ar gyfer rhywogaethau Atodlen 1 neu rai rhywogaethau eraill sy'n brin yn lleol. Y rhai mwyaf cyffredin yw: hebogiaid, cigfrain, mwyalchen y mynydd, brain coesgoch a rhywogaethau carfilod – fel llurs a gwylogod.
Sut mae adnabod yr adar yma? Gwyliwch ein ffilm ymlaen Teledu BMC:
Sut mae cael gwybodaeth am gyfyngiadau?
I gael y wybodaeth fwyaf cywir ar draws Cymru a Lloegr, gwiriwch y Gronfa Ddata Mynediad Rhanbarthol BMC (RAD) neu lawrlwythwch ein Ap RAD ar gyfer ffonau clyfar. Mae tywyslyfrau’n cyhoeddi manylion cyfyngiadau nythu ond peidiwch a dibynnu arnynt – gallai’r wybodaeth fod wedi dyddio. Gallai gwirio RAD cyn mynd allan arbed taith wastraffus i chi neu hyd yn oed agor mwy o opsiynau posib.
A oes cyfyngiadau ar bob aderyn sy'n nythu?
Dim ond cyfyngiadau ar rywogaethau prin y mae'r BMC yn eu cytuno felly efallai y bydd adar nythu eraill ar glogwyni heb unrhyw gyfyngiadau. Ar y llaw arall, heb os, bydd rhywogaethau prin yn nythu ar rai creigiau mewn mannau anghysbell nad ydym yn gwybod amdanynt ar hyn o bryd ac felly nad oes cyfyngiadau ar waith. Os ydych chi'n gweld aderyn yn galw (yn gwichian yn wallgof a chynhyrfus ac yn hedfan o'ch cwmpas) wrth ddynesu at glogwyn neu ar lwybr, ewch yn ôl i ffwrdd cyn gynted â phosibl a rhowch wybod i'r BMC.
WATCH: Don't ruffle feathers - climbing during bird nesting season
CYFYNGIADAU ADAR - Cwestiynnau Cyffredin: Dringwyr
Mae dyddiadau nythu yn amrywio ar draws y wlad yn ôl rhywogaethau yr adar a lleoliad y nythod. Mae clogwyni môr de Lloegr yn debygol o fod yn gynhesach yn gynharach na chreigiau Northumberland a gallai hyn ddylanwadu ar ymddygiad nythu. Bydd pob pâr o adar hefyd yn ymateb yn wahanol i ddringwyr gan dibynnu ar oddefgarwch yr aderyn, lleoliad y nyth (boed yn gysgodol neu'n agored) a lefel y dringo sy'n digwydd pan fydd yr adar yn dewis safle'r nyth. Mae’r pwynt olaf hwn yn hollbwysig. Os bydd lefel uchel o ddringo ar graig yn gynnar yn y flwyddyn oherwydd tywydd mwyn, bydd adar sy’n dal i ddewis nythu yno yn gwneud hynny er gwaethaf gweithgaredd dringwyr, ac yn goddef dringwyr yn llawer agosach at eu nyth. Ar y llaw arall, mae adar sy'n nythu ar glogwyn pan oedd yn anghyfannedd yn ystod cyfnod gwlyb yn fwy tebygol o gael eu haflonyddu'n haws pan fydd dringwyr yn dechrau defnyddio'r clogwyn.
Rydym mewn cysylltiad rheolaidd â cheidwaid parciau cenedlaethol ledled y Llynnoedd, Yorkshire Dales ac ardal y Peak. Mae'r ceidwaid hyn, gyda chymorth gwirfoddolwyr, yn monitro rhai o'r safleoedd nythu sy'n haws cael mynediad atynt ac os bydd yr adar ifanc yn hedfan yn gynnar yn hysbysu'r Cyngor Mynydda a bydd y cyfyngiad dringo yn cael ei ddiweddu.
Mae gan ddringwyr hanes da o ddilyn y cyfyngiadau y cytunwyd arnynt. O ganlyniad, mae cyrff cadwraeth a thirfeddianwyr yn gyffredinol yn edrych ar ddringwyr fel defnyddwyr cefn gwlad cyfrifol ac yn hapus i drafod gyda'r Cyngor Mynydda. Fodd bynnag, os na fyddwn yn parhau i gadw at gyfyngiadau a drafodwyd a bod y farn honno’n newid yna mae cyfyngiadau mwy llym yn debygol. Felly mae er budd pawb i roi’r gofod sydd ei angen ar yr adar arbennig yma i fagu eu cywion am ychydig fisoedd bob blwyddyn.
Os byddwch chi'n dod ar draws hebog yn nythu ar graig anghyfyngedig bydd hi (neu fe) yn gwneud galwad larwm: sgrech uchel sy'n atseinio ac yn ailadrodd. Fe ddylech symud i ffwrdd o'u llinell golwg a gweld a ydynt yn setlo i lawr. Efallai y bydd modd dringo ar ran arall o’r clogwyn os ydych chi allan o olwg yr adar; gall rhai adar fod yn oddefgar iawn. Ond os yw'r adar yn dal i gynhyrfu, yna dewch o hyd i leoliad arall i ddringo a rhowch wybod i'r BMC.
Mae'r adar hyn yn cael eu hamddiffyn gan ddeddfwriaeth gref a gall hebogiaid sydd wedi eu tarfu fod â dirwy fawr. Mae’r heddlu hefyd yn debygol o dynnu eich offer dringo a’i ddal fel tystiolaeth hyd nes y daw unrhyw achos i’r llys. Ar lefel ehangach, mae perthynas dda rhwng dringwyr, y BMC a sefydliadau cadwraeth, felly y peth gwaethaf a allai ddigwydd yw bod y berthynas hon yn chwalu a'n bod yn symud at waharddiadau dringo cyffredinol mwy gwrthdrawiadol.
Os yw pobl yn dringo ar graig gyfyngedig ac yn aflonyddu ar hebogiaid, yna dylech fynd i siarad â nhw. Eglurwch y gallent fod yn achosi i wyau fethu neu i gywion oer a newynog farw. Mae gan ddringwyr enw da am ddringo mewn cytgord ag adar, felly gofynnwch yn ofalus iddynt ddod o hyd i ddringfeydd arall a dod yn ôl pan fydd yr adar wedi gorffen bridio.
Oherwydd pobl: saethwyd llawer yn ystod yr Ail Ryfel Byd gan eu bod yn bwyta a lladd colomennod cario, yna yn y 1950au a'r 1960au roedd gweddillion plaladdwyr (fel DDT) wedi'u crynhoi yn y gadwyn fwyd ac yn atal bridio llwyddiannus. Cafodd DDT ei wahardd a dim ond newydd ddychwelyd y maent i niferoedd cyn y rhyfel. Ond mae erledigaeth, ynghyd â chasglu wyau a chywion yn dal i effeithio ar boblogaethau. Mae hebogiaid tramor angen clogwyni. Maent yn rhan o amgylchedd y clogwyni. Mae angen clogwyni arnyn nhw i amddiffyn eu hwyau a'u cywion rhag ysglyfaethwyr naturiol fel llwynogod. Maent hefyd yn hoffi man gwylio uchel rhywle yn agos at eu nyth.