SUT I FARNU AMODAU DRINGO GAEAF

Pan fydd y gaeaf yn cyrraedd a’r eira’n disgyn ar fynyddoedd y DU, mae meddyliau’n ddi-os yn troi at ddringfeydd gaeaf cyntaf y tymor. Mae’r eira cyntaf hynny’n creu cyffro heb ei ail gyda dringwyr rhew ac mae’n hawdd gweld pam: maent yn arwydd o ddechrau tymor byrhoedlog o antur gwych.

Ar ôl naw mis o'ch offer yn casglu llwch, mae'n debyg y byddwch chi'n edrych ymlaen at ddringo iâ a thir cymysg ac yn rhuthro i fynd allan. Ond peidiwch ag anghofio bod dringo mewn amodau ymylol yn cynyddu ein potensial yn fawr i gael effaith ar rai planhigion mynydd arbennig a phrin.

Mae ardaloedd mynyddig Cymru, Lloegr a'r Alban yn gynefin ymylol pwysig ar gyfer nifer o blanhigion alpaidd arctig prin. Mae niferoedd y rhain wedi'u lleihau'n sylweddol dros y blynyddoedd oherwydd poblogrwydd eu casglu yn Oes Fictoria a phori ucheldi. Mae hyn yn golygu bod y cadarnleoedd olaf ar gyfer y rhywogaethau hyn ar y creigiau rydyn ni'n eu hymweld â nhw fel dringwyr, lle mae casglwyr a defaid wedi methu â chyrraedd. Mae hyn yn arbennig o wir ar lwybrau gaeafol, sy'n tueddu i ddilyn llinellau draenio naturiol wlyb a thyweirch sy'n darparu'r cynefin delfrydol ar gyfer y planhigion hyn.

Y newyddion da yw, os ydym yn ofalus ac yn dringo mewn amodau sydd wedi'u rhewi'n gorn yn unig, ni fyddwn yn cael effaithsylweddol ar lystyfiant. Bydd dringo ar dywarchen sydd wedi’i rewi’n llwyr yn gwneud eich profiad dringo yn llawer mwy dymunol hefyd – gan leihau’r eiliadau brawychus, a fydd/na fydd y fwyell yn rhwygo – a hefyd na fydd yn achosi difrod i’r tyweirch na’r planhigion sy’n byw ynddynt. Yn ogystal a hyn, mae hi’n bwysig i ddringwyr fod y dywarch mewn cyflwr da fel fod y dringfeydd yn parhau i fodoli ar yr run safon a’r run raddfa o anhawster; mae gwarchod yr adnodd yma yn bwysig iawn.

Nid yw’r ffaith bod clogwyn sydd yn wyn gyda barrug ac yn edrych yn aeafaidd bob amser yn golygu y bydd y tyweirch wedi rhewi’n llwyr. Yn yr un modd, gall eira weithiau weithredu fel blanced ac insiwleiddio’r dywarchen oddi tano, gan ei atal rhag rhewi os na fu cyfnod oer cyn iddi fwrw eira. Nid yw hyn yn broblem mewn rhigolau sydd wedi'u bancio, lle mae trwch yr eira ei hun yn amddiffyn unrhyw beth oddi tano, ond ar ddringfeudd ar wyneb y clogwyn, lle mae eira'n casglu ar silffoedd â llystyfiant sy'n darparu lleoliadau tyweirch hanfodol, mae'n bwysig gwirio cyn cychwyn ar antur fawr.

Ein canllaw cyflym i osgoi dringfeydd sydd mewn cyflwr gwael:

CADWCH olwg ar batrymau tywydd a rhagolygon y cyfnod cyn taith ddringo gaeaf.

GWNEWCH yn siŵr bod y tyweirch wedi'i rhewi'n solet cyn i chi ddringo arno.

BYDDWCH yn ofalus wrth osod offer mewn craciau - mae rhai rhywogaethau alpaidd prin iawn yn tyfu yno yn hytrach nag ar silffoedd, a gallant gael eu difrodi neu eu dadleoli'n hawdd gan weithred rhwygo offer mewn amodau ymylol

EDRYCHWCH ar y Amodau Monitro Gaeaf Cwm Idwal a'r Wyddfa a'r rhai yn Ardal y Llynnoedd, sy'n eich galluogi i weld gwybodaeth amodau byw ar wefan y BMC.

GWIRIWCH yr arweinlyfr am ragor o wybodaeth am leoliad planhigion prin. Mae'r Arweinlyfr Gwyn Gogledd Cymru ar gael gyda thopos yn dangos ardaloedd o sensitifrwydd arbennig. Felly hefyd Arweinlyfr Gwyn Ardal y Llynnoedd.

COFIWCH y gall rhediadau iâ tenau a chrychiadau guddio planhigion apaidd arctig. Gwnewch yn siŵr bod rhew yn ddigon trwchus i gymryd teclyn yn iawn cyn cychwyn ar y mathau hyn o ddringfeydd.

CEISIWCH fod mor fanwl gywir â phosibl gyda dewis lle ar gyfer eich bwyell. Gwnewch yn siŵr bod eich offer yn finiog, bachwch lle bo'n bosibl yn hytrach na tharo eich bwyeill a cheisiwch osgoi pedlo'ch traed.

BYDDWCH yn hyblyg fel nad oes gennych ddiwrnod wedi'i wastraffu mewn amodau gwael. Efallai y bydd rhigolau gydag eira trwchus, rhew pur neu lwybrau cymysg heb dywarchen yn bosibl fel dewis arall neu os yw'r amodau'n wirioneddol wael, beth am dreulio diwrnod mynydda a dringo ambell gopa yn lle hynny?

PEIDIWCH a dringo dringfeydd tywyrch os yw'ch bwyeill yn rhwygo trwy'r tyweirch neu'n dod allan wedi'i orchuddio â mwd.

PEIDIWCH a chlirio holltau llawn tyweirch: maent yn darparu lleoliadau gwerthfawr ar gyfer offer, a gallant fod yn hafan i blanhigion alpaidd yr arctig.